معامله :::

معامله ای به شرح ذیل صورت می گیرد لطفا حکم آن را بیان فرمائید و در صورت منفی بودن جواب حلیه ی شرعی آن را نیز توضیح دهید .
شخصی کالا یا گوسفندی را به نقد از بازار یا دوستان خود خریداری می کند بعد آن را به فرد دیگری به صورت اقساط می فروشد در حالی که هیچ کالائی به طرف مقابل داده نمیشود ( ولی می گویند مطمئنا کالا موجود است ) سپس آن شخصی که کالا را اقساطی پذیرفته مجددا به صورت نقد به صاحب قبلیش می فروشد .

 بسم الله الرحمن الرحیم

:: با اهداء سلام و تحیت؛

جواب :  جنسى را که مى فروشند و چیزى را که عوض آن مى گیرند چند شرط دارد: 1ـ باید مقدار آن معلوم باشد، به وسیله وزن، یا پیمانه، یا شماره و عدد. 2ـ توانایى بر تحویل آن را داشته باشند، بنابراین فروختن حیوانى که فرار کرده، صحیح نیست، حتّى اگر چیزى را به آن ضمیمه کنند(بنابر احتیاط). 3ـ صفات و خصوصیّاتى را که در آنهاست و در ارزش جنس و میل مردم به معامله اثر دارد معیّن نمایند. 4ـ شخص دیگرى در جنس یا عوض آن حقّى نداشته باشد، بنابر این مالى را که نزد کسى گرو گذاشته اند بدون اجازه او نمى توان فروخت و نیز خریدار مى تواند به جاى پول، منفعت ملک خود را بدهد، مثلاً فرشى از کسى بخرد و در عوض آن منافع یک ساله خانه خود را به او واگذار کند. خریدار و فروشنده در تعیین نرخ کالا آزادند، ولى اگر این آزادى در مواردى سبب فساد و اختلال نظام اقتصادى جامعه اسلامى گردد، حاکم شرع در چنین مواردى مى تواند تعیین نرخ کند و مردم را به آن ملزم سازد.
هرگاه یکى از شروط بالا حاصل نباشد معامله باطل است ، ولى اگر خریدار و فروشنده راضى باشند که در عین باطل بودن معامله در مال یکدیگر تصرّف کنند مانعى ندارد.
هرگاه جنسى را بطور نقد با قیمتى معامله کنند و بطور نسیه با قیمتى گرانتر، مثلاً بگوید: این جنس را نقداً به فلان مقدار مى دهم بطور نسیه ده درصد گرانتر حساب مى کنم و مشترى قبول کند مانعى ندارد و ربا حساب نمى شود.

همیشه موفق باشید               

دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی / بخش استفتاءات