احکام فوری فوتی

یکی از شیوه‌های بیان احکام، گزینش تیترهای کوتاه و جذاب است. در این راستا، تحت عنوان «احکام فوری فوتی» تعدادی از این احکام را در نوشتار حاضر از فتاوای حضرت امام خمینی رحمه الله که با فتاوای همه مراجع معظم تقلید مشترک است، گردآوری نموده ایم.

  

1. اگر بعد از معامله، عیب مال را بفهمد و فوراً معامله را به هم نزند، دیگر حق به هم زدن معامله را ندارد. (1)

2. اگر در زمین که غصب کرده، زراعت کند یا درخت بنشاند، زراعت و درخت و میوه آن مال خود اوست و چنانچه صاحب زمین راضی نباشد که زراعت و درخت در زمین بماند، کسی که غصب کرده، باید فوراً زراعت یا درخت خود را اگر چه ضرر نماید، از زمین بکند. (2)

3. کسی که نشانه‌های مرگ را در خود می‌بیند، اگر خمس و زکات و مظالم بدهکار است، باید فوراً بدهد و اگر نمی‌تواند، چنانچه از خودش مال دارد یا احتمال می‌دهد کسی آنها را ادا نماید، باید وصیت کند و همچنین است اگر حج بر او واجب باشد. (3)

4. کسانی که خانه یا دکان یا غیر آنها را از صاحبانش اجاره می‌کنند، مدت اجاره که به سر رسید، حرام است بدون اذن صاحب محل در آنجا اقامت کنند و باید محل را فوراً با عدم رضایت صاحبش تخلیه کنند و اگر نکنند، غاصب و ضامن محل کار و ضامن مثل مال الاجاره آن هستند و برای آن به هیچ وجه حقی شرعاً نیست. (4)

5. اگر فراموش کند که روزه است و سر را در آب فرو برد، باید فوراً سر را بیرون آورد و چنانچه بیرون نیاورد، روزه‌اش باطل می‌شود. (5)

6. مستحاضه قلیله بعد از وضو و مستحاضه کثیره و متوسطه بعد از غسل و وضو باید فوراً مشغول نماز شود؛ ولی گفتن اذان و اقامه و خواندن دعاهای قبل از نماز اشکال ندارد و در نماز هم می‌تواند کارهای مستحب مثل قنوت و غیر آن را به جا آورد. (6)

7. نجس کردن زمین و سقف و بام و طرف داخل دیوار مسجد حرام است و هر کس بفهمد که نجس شده است، باید فوراً نجاست آن را برطرف کند و احتیاط واجب آن است که طرف بیرون دیوار مسجد را هم نجس نکنند. (7)

8. در هر یک از چهار سوره: والنجم، علق، فصلت و سجده یک آیه سجده است، اگر انسان بخواند یا گوش به آن دهد، بعد از تمام شدن آن آیه، باید فوراً سجده کند و اگر فراموش کرد، هر وقت یادش آمد، باید سجده نماید. (8)

9. انسان باید جواب سلام را چه در نماز یا در غیر نماز فوراً بگوید و اگر عمداً یا از روی فراموشی جواب سلام را به قدری طول دهد که اگر جواب بگوید، جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد، نباید جواب بدهد. (9)

10. اگر در شماره رکعتهای نماز چهار رکعتی شک کند، باید فوراً فکر نماید؛ پس اگر یقین یا گمان به یک طرف شک پیدا کرد، همان طرف را بگیرد و نماز را تمام کند. (10)

11. وقتی یکی از شکهای صحیح برای انسان پیش آید، باید فوراً فکر کند. (11)

12. کسی که نماز احتیاط بر او واجب است، بعد از سلام نماز باید فوراً نیت نماز احتیاط کند و تکبیر بگوید و حمد را بخواند و به رکوع رود و دو سجده نماید. (12)

13. اگر سجده سهو را بعد از اسلام نماز عمداً به جا نیاورد، معصیت کرده و واجب است هرچه زودتر آن را انجام دهد و چنانچه سهواً به جا نیاورد، هر وقت یادش آمد، باید فوراً انجام دهد و لازم نیست نماز را دوباره بخواند. (13)

14. دستور سجده سهو این است که بعد از سلام نماز فوراً نیت سجده سهو کند و پیشانی را به چیزی که سجده بر آن صحیح است، بگذارد و بگوید: بسم اللَّه و باللَّه اللهم صل علی محمد و آل محمد.... (14)

15. اگر بعد از سلام نماز یادش بیاید که یک رکعت یا بیش‌تر از آخر نماز را نخوانده، چنانچه کاری انجام داده که اگر در نماز عمداً یا سهواً اتفاق بیفتد، نماز را باطل می‌کند، مثلاً پشت به قبله کرده، نمازش باطل است. و اگر کاری که عمدی و سهوی آن نماز را باطل می‌کند، انجام نداده، باید فوراً مقداری را که فراموش کرده به جا آورد. (15)

16. موقعی که زلزله و رعد و برق و مانند اینها اتفاق می‌افتد، انسان باید فوراً نماز آیات را بخواند و اگر نخواند، معصیت کرده و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقت بخواند ادا است. (16)

17. اگر موی زن در بین نماز بیرون مانده باشد و در بین نماز متوجه شود، باید فوراً بپوشاند. (17)

18. کسی که شک دارد که اگر وضو بگیرد یا غسل کند، وقت برای نماز او می‌ماند یا نه، باید تیمم کند. (18)

19. نماز آیات برای خسوف و کسوف فوری است. (19) نماز آیات برای کسانی واجب است که خسوف و کسوف در شهرشان واقع شده، نه شهرهای دیگر.

20. موقعی که زلزله و رعد و برق و مانند اینها اتفاق می‌افتد، انسان باید فوراً نماز آیات بخواند و اگر نخواند، معصیت کرده و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقت بخواند ادا است. (20)

21. پولی که از درآمد کسب تهیه شده و به عنوان قرض الحسنه به دیگری پرداخت نشده، اگر دریافت آن بعد از سال خمسی باشد، باید فوراً خمس آن را بدهد. (21)

22. هنگام دیدن نشانه‌های مرگ، دادن بدهیها واجب فوری است. (22)

23. اگر کسی مرتکب حرام شود یا واجبی را ترک کند، واجب است فوراً توبه کند. (23)

24. هرگاه وقت نماز داخل شود و زن بداند که اگر نماز را تأخیر بیندازد، حائض می‌شود، باید فوراً نماز بخواند. (24)

25. اگر شخصی در ایام اعتکاف در مسجد جنب شود، باید فوراً از مسجد خارج شود و غسل جنابت انجام دهد و اعتکافش صحیح است و اگر جنابتش عمدی است، اعتکاف باطل است. (25)

26. کسی که مستطیع شود و شرایط آن فراهم باشد، رفتن به حج برای او واجب فوری است و باید در اولین سال ممکن حج رود. (26)

27. در عیوبی که موجب خیار فسخ عقد نکاح می‌شود، خیار فسخ از هر یک از زن و مرد فوری است و اگر کوتاهی کنند، عقد لازم می‌شود. (27)

·        پاورقــــــــــــــــــــی

---

1) توضیح المسائل، امام خمینی رحمه الله، م 2132.

2) همان، م 2556.

3) همان، م 2701.

4) همان، م 2846.